Археология залы (Ежелгі Манғыстау тарихы залы)

Б.з.б. VII - IV ғасырларда ерте темір дәуірінде Қазақстан, Орта Азия, Солтүстік Үндістан, Ауғанстан жерлерін мекендеген тайпаларды ежелгі грек тарихшылары азиялык скифтер деп атаса, парсы тарихшылары сақтар деп атаған. Грек деректемелерінде сақтардын бірнеше тайпалары болған: массагет, дай, каспий, аримаспы, исседон деп аталған.
Қазақстан жеріндегі тайпалық  одақтар картасы Ежелгі заман тарихшыларының деректемелерінде б.з.б. VII - IV ғасырларда сақ тайпалары өз атырабындағы мәдениетті елдермен Ассириямен, Мидиямен, Персиямен  қарым -қатынаста болған.  Олар көптеген әлемдік оқиғаларға қатысқан.
Парсы патшасы Кирдің сақтарга қарсы жорығы б.з.б. 530 жылы болды. Массагеттердін әйел патшасы Томирис шайқаста  парсыларды жеңгеннен кейін жарғақ тұлыпқа қан толтырып, оның ішіне парсы патшасы  Кирдің басын салып,  тұлыпты дарияға ағызып жібереді.
Тарихи деректерде Түрік қағанатының құрылған уақыты  552 жыл. Оның негізін салушы Бумын болды. 552 жылдан 567 жылға дейін 15 жылдың ішінде Қара теңізден бастап Қытай қорғанына дейін Үндістаннан бастап Сібірге дейінгі ұлан ғайыр алқапта ұлы империя еңсе көтереді. 581 жылы басталған дағдарыс 603 жылы біртұтас мемлекеттің екіге бөлінуімен аяқталады.  Батыс түрік қағанаты 603-704 жылдары, шығыс түрік каганаты 682-744 жылдары.

Ғұбайдолла Айдаров-1921 жылы  Емір –Торты  жерінде өмірге келген. Ол –түрколог, филолог, ғылым докторы, ҚР еңбек сінірген ғылым қайраткері. 1933 жылы Түрікменстанның Мары педагогикалық училищесін бітіріп, 1940 жылы Қарабұгаз қаласында қазақ тілінен сабақ берген. Абай атындағы Алматы мемлекеттік университетін, әл- Фараби атындағы Қазақ Мемлекеттік Университетінің  аспирантурасын бітіреді. 1959 жылы «Тоныкөк ескерткішінің тілі және оның кейбір түркі тілдеріне қатынасы» атты тақырыпта кандидаттық, 1974 жылы «Ерте дәуірдегі түркі жазбалары. Орхон- Енисей және Талас ескерткіші тілінің лексикасы» атты тақырыпта докторлық диссертация  қорғайды. Орхон – Енисей және ескі ұйғыр жазуының  көкейтесті мәселелеріне арналған 200-ден астам ғылыми мақалалардың авторы. Түркі қағанаты кезіндегі көне түркілердің жазба мәдениет дәстүрінің өмірге келуіне себепкер болған тарихи жағдайлар мен кезеңдердің сыр- сипатына ғылыми талдау жасайды. Ол Қазақстан мен Түркменстанның халық ағарту ісінің үздігі.