Ескерткіштерді зерттеу жұмыстары

Маңғыстау археологтары  ескерткіштерге зерттеу жұмыстарын жүргізді. Зерттеу жұмыстары Түпқараған ауданының Дікілтас, Меретсай, Түбіжік жерлерінде өткізілді. Табылған құрылыс іргетастарының мұқият талдануы  және алдыңғы жұмыстардың тәжірибелері арқасында ескерткіштердің бастапқы пішіні анықталды. Көптеген бейіттердің арасында жеке әйел бейнесі салынуына қарағанда ол ерте дәуірде Күн құдайына, ананы ардақтап  соған табыну заманында жасалған болуы ықтимал. Әйел-құдай жер мен бүкіл хайуанаттар дүниесіне әмір еткенге ұқсайды. Адам бейнесін бейіт бетіне бейнелеу мұсылман дініне дейінгі әдет екенінде дау жоқ.
1970 жылы Қозыбай төрткүлден 60 км қашықтықтағы Қоңдыбай үйігі маңынан 22 тас мүсін сынықтары табылды. Мүсіндер жергілікті жұмсақ тастардан жасалғандықтан желге желініп, бет бедерлері мүжіліп кеткенмен, сынықтарын құрастырғанда көбі дерлік қылыш асынып, белдік байланған, қорамсақ тағынған жауынгерлер екені анықталды. Мүсіннің басы мойыннан сынып, бөлек қалғандықтан бет бедері бұзылған. Бірақ дөңгелек жүзді, молтақ мұрынды жауынгер бейнесін береді. Мойнына әйелдерше 4 қатар шұбыртпа салынған, белінде қошқар мүйізді ілмек тоғалы белбеу. Сол қолымен ішін баса, шынтағын ие ұстаған. Салбыраған оң қолында 4 қатарлы білезік, белінде қанжар, сол жақ қапталындағы қорамсақ ішінде самсаған жебе. Оң қапталына қылыш байлаған. Сол жақ иығына жақын төбесіне үкі шанышқан шошақ бөрік бейнеленген.

Қоңдыбай Серікбол Әділбекұлы (1968-2004)  Маңғыстау облысының Құрық ауылында дүниеге келген. 1986-91 жылдар аралығында  Әбу Насыр әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық Университетінің география факультетінде геоморфолог (жер бедерін зерттеуші) мамандығы бойынша оқып, үздік бітіріп шықты. Дипломдық жұмысының тақырыбы «Маңғыстау-дағы туризмді дамыту» болатын. С.Қоңдыбай әфсәна-аңыздарды, мифология географиясы тұрғысында мағлұматтар жинап бірнеше кітап жазған. «Маңғыстау географиясы» , «Қазақ мифологиясына кіріспе», «Есен-қазақ», «Арғықазақ мифологиясы», «Жауынгерлік рух», «Маңғыстау-нама» т.б. кітаптарының авторы. Қазіргі күнде 16 томдық толық шығармалар жинағы шыққан. Бірнеше кітаптары: «Гиперборея: родословие эпохи сновидений» (2 тома), «Мифология предказахов» (2 тома) орыс тіліне аударылды.