«Маңғыстаудағы ислам» залы
Маңғыстау жерінің әулиелі мекен екені күллі Қазақстанға белгілі. Еліміздегі ескерткіштердің көбіде біздің өлкемізде орналасқан. Маңғыстаужерінде сақталған аңыздар бойынша мында жергілікті халық әулие санаған 360 сопы өмір сүрген. Олардың есімдері негізінен Маңғыстаудың кең даласында жоғалып кеткеннен, халық жадында кең тараған. Шопан ата, Масат ата, Сұлтан үпі, Қараман ата, Шақпақ ата, Бекет ата сияқты әулиелер есімдері сақталған. Жергілікті тұрғындар осы күнге дейін, олардың аттарын құрмет тұтып, мыңдаған адамдар олардың әруақтарына бас июге асығатын киелі орыны болып табылады.
Өлкедегі көптеген тарихи орындар 12 ғасырда өмір сүрген қазақ даласының ойшылы ғұлама поэзиядағы сопылық ілімнің насихатшысы Қ. А. Яссауи есімімен байланысты. Қ.А. Яссауи ұстаздарының көшбасшысы Арыстан бабтың дарынды шәкірттерінің бірі. Орта Азияда ислам дінінің орнығуына ықпал еткен.
Маңғыстаудағы мешіттер жердің табиғатына, халықтың тұрмыс- тіршілігіне байланысты жарқабаққа, жер астына салынды. Бұл дәстүр Қазақстанда Маңғыстау мен Түркістаннан өзге жерде кездеспейді. Соның бірі Түпқараған ауданы Таушық ауылынан 30 км солтүстік батыс бағытта, Сарытас шығанағына таяу, сай жиегінде орналасқан. Жердің тастақ қабатынан ойып жасалған Сұлтан үпі есімімен байланысты. Жерасты мешіті бірнеше бөліктерден тұрады. Мешіттің төбесінің мықтылығы тас бағамдармен бекітілген, бөлмелердің төбесінен жарық түсіру үшін ойықтар қалдырған. Ескерткіштің рухани- діни бағыттағы сипаты Сұлтан үпі жер асты мешітінің 13-14 ғасырда салынған қандайда бір сопылық қауымның ғибадатханасы болған деген болжам айтуға мүмкіндік береді. Шағын қорымшылықта сағана тамдар, құлпытастармен орнатылған қаттастар, тас плиталар көлденеңінен немесе тігінен турғызып қаланған қоршаулар, әр түрлі пішіндегі қабір үйі құрылыстары сақталған. Ташауыз облысындағы түрікмендердің айтуы бойынша бұл «көрінбей» кеткен әулие. Әулие хакім атаның ұлы Сұлтан үпі тірі кезінде қайда кеткені белгісіз, жоғалып кеткен. Бірақ одан көмек сұрағадарға көмектесетін болған. Алайда «Сұлтан үпі» әулие каспий теңізінен алыс емес, сулы жерден Маңғышлақтан табылады. Күн күріреп, найзағай ойнағанда немесе қатты тасқыны болғанда «Сұлтан епе сақтай ғөр, пендеңді су апатынан» деп жалбарынатын болған.
«Маңғыстаудағы ислам» залы
Орта ғасырларда өлке жеріне дін таратушы машайықтар ағылып келеді. 1873 жылы Тифлис қаласында жарық көрген «Сказание о кавказских горцах» брошюрасында оларды Қожа Ахмет Яссауидің шәкірттері деп жазады. Шамамен, 900 жылдай уақыт өтуіне байланысты, бүгінгі заманда сол машайықтардың түгел атын атап, түсін түстеу мүмкін болмай тұр. Сопы аталардың қалдырған іздері – мәдени қабаты (культурный пласт): жер асты, тау іші мешіттері. Ислам ренессансы Маңғыстауда ХІХ
Өлкенің дінтанушы, зерттеушілері
Отыншы Көшбайұлы-1949 Маңғыстауда туған. Атырау пединститутында тарих – филология факультетін бітірген. Қазақстан Республикасының оқу – ағарту ісінің үздігі. Маңғыстау облыстық тарихи - өлкетану мұражайында бөлім меңгерушісі болып жұмыс жасайды. 2002 жылы «Қайран менің жеңешем», «Маңғыстау ғашықтары», 2005 ж «Жұмбақ жайлап, аңыз өрген Маңғыстау», 2006ж С. Жұбаевпен «Отпанның Нұны» кітаптары жарық көрді. 2007ж «Атадан жеткен асыл тіл» кітаптары жарық көрді.
Көркембай мешіті
Бейнеу ауданының Манашы сайы бойында салынған Көркембай ахунның мешіті күнінде үлкен білім ордасы болған, бүгінгі күнге дейін сақталған. Бұл мешіт – Маңғыстау өлкесінің 19 ғасырда салынған құрылыстарының ең ірісі әрі сәулет жауһары болып саналады. Төбесінде 18 шағын, 12 үлкен күмбез бар, 30 бөлмеден тұрады. Ортасында үлкен бөлме. Біздің шамалауымыз бойынша әлгі аталған кішке бөлмелерде бөлек – бөлек шәкірттен отырған. Ортадағы үлкен бөлмедегі ұстаздың дауысы барлық
Шақпақ ата жер асты мешіті
Жер асты мешіттерінің аса көркем үлгісі болып табылатын Шақпақ ата мешіті, Түпқараған ауданы Таушық елді мекенінен 40 км солтүстік батыс бағытта Сарытас – Қошақ шығанағына таяу Олғазы тауының етегінде (Шиеліқұдық алқабы) орналасқан. Жартас ішіндегі жасанды үңгір түрінде жасалған мешіттің ішкі бөлмелері орталық зал (4,5 – 3,22м) арқылы шақпақ тәрізіді орналасып,и дәл солтүстік, оңтүстік, шығыс, батысқа қарай бағытталған. Орталық бөлменің төбесі күмбезделіп, ортасында теп –
Бекет ата жер асты мешіті
Бекет Мырзағұлұлы (1750-1813) Маңғыстау, Үстірт, Атырауды мекендеген Адай тегінен шыққан данасы. Туған жері қазіргі Атырау облысының Жылыой ауданының, Ақкиіз тоғай ауылы. Жаугершіліктің тоқтап, елінде бейбітшілік орнағанын, көршілес халықтармен бейбіт қарым- қатынас құруды армандаған Бекет діни-ағартушылық жолды түсіп, Хиуаға медрессеге оқуға аттанады. Шерғазы медресесінде атақты Бақыржан қажыдан дәріс алған Бекет еліне қайтып, ұстазының ісін жалғастырып жер жерден жер
«Маңғыстаудағы ислам» залы
Маңғыстау жерінің әулиелі мекен екені күллі Қазақстанға белгілі. Еліміздегі ескерткіштердің көбіде біздің өлкемізде орналасқан. Маңғыстаужерінде сақталған аңыздар бойынша мында жергілікті халық әулие санаған 360 сопы өмір сүрген. Олардың есімдері негізінен Маңғыстаудың кең даласында жоғалып кеткеннен, халық жадында кең тараған. Шопан ата, Масат ата, Сұлтан үпі, Қараман ата, Шақпақ ата, Бекет ата сияқты әулиелер есімдері сақталған. Жергілікті тұрғындар осы күнге дейін,
Соңғы хабарлар
06 желтоқсан 2024
«САЛБУРЫН-2024»
08 қазан 2024
КЕШЕН ҚЫЗМЕТКЕРЛЕРІ ҰЛЫТАУҒА ІССАПАРҒА БАРЫП ҚАЙТТЫ.
20 қыркүйек 2024
Дәстүрлі шарада Жармыш ауылының өнерпаздары өнер көрсетті.
